60 MM. Havan

60 mm Havan 6.5 kg. ağırlığında, yivsiz ve setsiz, tek kişi tarafından atışa hazırlanıp kullanılabilen, kullanımı pratik olan, dik mermi yollu bir destek silâhıdır.

Adedi Bilgileri

1. Çapı: 60 mm.
2. Ağırlığı: 6.5 kg.
3. Namlu Uzunluğu:65 cm.
4. Ateşleme Şekli:Otomatik(Sabit iğneli)
5. Atış Sürati:18-30 Atım/dk.
6. Azami Namlu Basıncı:950/cm²
7. Namlu Ömrü: Sınırsız
8. Azami Mesafesi: 1800 m.(4 barut hakkı M49A2 mermisi)
   1975m.(5 barut hakkı olan mermiyle)
9. Asgari mesafe : 91m.

Özellikleri

1. Bir destek silahı olarak son derece hafiftir.
2. Yapısı basittir.
3. Süratli kullanma imkânına sahiptir.
4. Yüksek bir doğruluk derecesi ile sıhhatli atışlar yapar.
5. Namlusu yüksek vasıflı çelikten imal edilmiş olup, namlu içi atış etkilerinden doğan aşınmayı pratik olarak sıfıra indiren sert krom alaşımdan yapılmıştır.
6. Nişan aleti,ağırlığını büyük ölçüde azaltan hafif alaşımdan yapılmıştır.
7. Nişan aletinin namlu dış yüzeyi üzerine takılması, kullanıcının isteğine göre yeri tespit edilebilen hareketli bir yay vasıtasıyla kolayca değiştirilebilir.

Ana Parçaları

1. Namlu
2. Döşeme
3. Nişan aleti ve el tutamağı
4. Taşıma kayışı ve namlu muhafazası

60 mm Havan ‘ın Çalışma Esasları

Havanların genel olarak çalışma prensipleri aynıdır. Mermiler, namlu ağızdan elle tek tek doldurulur. Namlunun dibinde bulunan sabit iğneye merminin sevk fişeği kapsülünün çarpmasıyla ateşleme meydana gelir.

1. Havanla ateş etmek için mermi kuyruk kısmı aşağıya gelmek üzere namlu ağzından içeriye bırakılır. Namlunun eğikliği merminin dibe kaymasını sağlar.
2. Mermi namlu dibine indiğinde kuyruk kısmında bulunan sevk fişeği kapsülü, namlu içine doğru çıkıntı yapan iğneye çarpar.
3. Bu çarpma kapsülü ateşler, kapsülün alevi mermi kuyruğundaki deliklerden çıkarak barut haklarını (sevk barutlarını) ateşler.
4. Gaz sızdırmazlık contası merminamlu ağzını terk etmeden, mermi gövdesi ile namlu iç kenarı arasından gaz kaçmasını önler. Aynı zamanda atıma namlu içindeki hareketi sırasında bir denge yüzeyi temin eder.
5. Tapanın içinde bulunan emniyet mili tapanın namluyu terk etmeden önce faaliyete geçmesini önler.
6. Sevk barutlarının yanması ile meydana gelen gaz basıncı mermiyi namludan fırlatır.
7. Merminin gideceği mesafe; mermiye takılan barut hakkı (BH)miktarına ve havana verilen yükselişe göre değişir.

60 mm Havan ‘ın Mühimmat Çeşitleri

Havan mermileri, tapa, gövde ve kuyruktan oluşur. İmlâ Maddesi (TNT, kimyasal maddeler vb.) gövdenin içindedir. Kuyrukta ise sevk fişeği ve kapsül  bulunur. Aynı zamanda kuyruktaki kanatları sayesinde yivsiz havan namlusundan atıldıkları halde takla atmadan ilerler ve tapanın ucuyla yere vururlar. Barut hakları atış cetvelinde gösterilen miktara göre tanzim edilebilir.

1.Tahrip (M49 A2)Mermileri

• Rengi   :Zeytuni yeşil
  (Siyâh renklisi de mevcuttur)
• Yazı ve İşaretleri:Sarı
  (Havan rengi siyâh ise beyazdır)
• Ağırlığı:1.360 kg.
• Azami Mesafesi:1975   m.   (5  Barut Hakkı ile)
• Tesir Yarı Çapı :10 m.
• Tapası :Hassas Tapa
• Barut Hakkı:6

Tahrip mermisi çelik bir gövdeden ibarettir.Kuyruk  kısmı  gövdenin  sonuna  tespit   edilmiştir.Tapa   merminin   baş   tarafında   bulunur.   Mermi gövdesi içinde 154 g. TNT ( Tri Nitro Toluen ) patlayıcı maddesi bulunur. TNT tapada bulunan ateşleme barutu  vasıtasıyla ateşlenir. (4) barut hakkı ile 1800 m.ye kadar  gider (M49 A2 mermisi.). Üzerinde 5 barut hakkı takılı olan mermiler 5 barut hakkıyla 1975 m.ye kadar gider. Üzerinde HE (High Explosıve/Yüksek Şiddetli Patlayıcı Madde.) harfleri vardır.

Mermi, tapasıyla yere veya sert bir cisme çarptığı zaman patlar. Parça tesiri fazla olduğundan daha çok canlı hedeflere karşı kullanılır. Tesirli saha yarı çapı 10 m. daire olup, parçaları 100-150 m.ye kadar gidebilir.

2. Aydınlatma Mermisi (M83 A2)

• Rengi                     : Gri
• Yazı ve İşaretleri    : Beyaz
• Ağırlığı                  : 5 kg.
• Aydınlatma Süresi : 55 sn.
• Tesir Yarı Çapı      : Yoktur
• Tapası                   : Hassas
• Barut Hakkı             : 6

Mühimmat sandığından çıkan atış tablosuna göre barut hakkı kullanılmalıdır.Asgari (4) barut hakkıyla atılması gerekir.

3. Sis Mermisi (M302 A2)

• Rengi                     : Kurşuni
• Yazı ve İşaretleri    : Sarı
• Ağırlığı                   : 5 kg.
• Azami Mesafesi     : 1500 m.
• Tesir Yarı Çapı      : 10 m.
• Tapası                   : Hassas
• Barut Hakkı            :  6

Bir yerin sislenmesinde, yangın çıkarmada ve işaret için kullanıldığı gibi açıkta bulunan canlı hedeflere karşı da kullanılabilir. Kurşuni oluşu merminin kimyevi olduğunu belirtir. Mermi içine beyaz fosfor doldurulmuştur. İnfilak maddesi mermiyi infilak ettirerek fosforun hava ile temas etmesini sağlar. Parça tesiri 10 m. yarıçapında bir saha içindedir. Azami menzili 1500 metredir. Beyaz fosfor (Yarı saydam, sarımsak kokulu, karanlıkta ışıldayan bir madde.) +38 derece ve daha yukarı sıcaklıkta sıvı haline gelir. Bu gibi hallerde sis mermileri yere konurken dümen kısmının yere, baş kısmının yukarı gelmesine dikkat edilmelidir. Çünkü mermiler yatık olarak yere konursa beyaz fosforun erimesi halinde merminin bir tarafı boş diğer tarafı da katılaşan fosforla dolmuş olur. Bu da merminin havada kendi mihveri istikametinde ve ucunun ilerde bulunmasına engel olur. Mermide istikrarsızlık meydana gelir. Fosfor cilde temas ederse vücutta yaralar açar.

4. Eğitim Mermisi (MOD 256)

• Rengi                     : Siyah
• Yazı ve İşaretleri     : Beyaz
• Ağırlığı                  : 2.038 kg.
• Azami Mesafesi     : Yoktur
• Tesir Yarı Çapı      : Yoktur
• Tapası                   : Kör tapa
• Barut Hakkı     : Yoktur

Doldurma ve nişancılık eğitimi yapmak için kullanılır. Bu mermi yalnız sevk fişeği ile atılır. Bu mermilerin özel atış cetvelleri vardır ve atışı bu cetvele göre yapılır.

5. Ders Atış Mermisi(MOD 257)

• Rengi : Mavi
• Yazı ve işaretleri : Beyaz
• Ağırlığı :1.421kg.
• Azami Mesafesi :230m.
• Tapası :Hassas
• Tesir Yarı Çapı :Yoktur.
• Barut Hakkı :6

Ders atış mermisi tahrip mermisinden yalnız renk, infilak maddesi ve parça tesiri bakımından farklıdır. Tahrip mermisinin bütün balistik özellliklerine sahip olduğundan eğitimlerde tahrip mermisi gibi kullanılır. Mermi içinde TNT yoktur ve hedefe düştüğünde yalnızca tapası patlar.

60 mm Havan ile Nişan Alma

Nişan alınması için öncelikle, hedefin mesafesinin ölçülmesi ile bu mesafeye göre nişan aletine bağlanacak yükseliş açısı tespit edilmelidir.

Yükseliş açısı grafik atış cetvelinde bulunur. Yine aynı cetvelden bu mesafeye göre mermi üzerinde bulunması gereken barut hakları tespit edilir ve barut hakları ayarlanır.

Grafik atış cetvelinden mesafeye göre namlunun alacağı açı ki bu yükseliş açısıdır tespit edilmektedir. Görerek atış yapıldığı için yan açı değeri tespit edilemez, diğer silahlarda gez-göz-arpacık vasıtasıyla nişan alındığı gibi baş parmak havanın namlusunun ortasındaki beyaz çizgiye, beyaz çizginin de üst kısmı hedefe oturtulmak sureti ile nişan alınır.

Grafik Atış Cetveli ile Nişan Aletine Bağlanacak Yükseliş Açısının ve Barut Hakkı Miktarının Tespit Edilmesi.

Mesafeye göre, barut hakları ve yükseliş açılarını belirtir çizelgedir. Grafik Atış Cetveli, silaha ait değil,mermilere ait bir çizelgesidir. Bu nedenle, her mühimmat sandığında, o mühimmatlara ait Grafik Atış Cetveli vardır. Atış esnasında hangi mermi kullanılıyorsa, o mermiye ait çizelge kullanılır.

Havanı görerek bir hedefe tevcih etmek için; önce hedefe olan mesafe tahmin edilir. Daha sonra Grafik Atış Cetveline bakılarak o mesafeye atış yapabilmek için gerekli olan milyem cinsinden namluya verilecek yükseliş açısı ve barut hakkı miktarı bulunur.

Örneğin; Hedefin mesafesini 1000 m. olarak tespit ettiniz.
– Mesafe sütunundan, 1000 m. bulunur.
– 1000 m. hizasından bir ve ikinci sütunlarda herhangi bir değer görülmemektedir Bunun anlamı; 1000 m.’ye 0 ve 1 Barut Hakkı ile atış yapılmayacağıdır.
– Üçüncü sütunda, 972 değeri görülmektedir. Bunun anlamı ise, 1000 m.’ye 2 Barut Hakkıyla ve nişan aletini 972 Milyeme bağlamak suretiyle atış yaparız.
– 3 barut hakkı 1198,
– 4 Barut hakkı 1282,
– 5 barut hakkı 1330 değerleri görülmektedir.
– Bu durumda; 2,3,4,5 barut hakkıyla belirtilen değerleri bağlayarak atış yapılabilir.
– Ancak, tercihimiz; en az barut hakkı olanı yani 2 barut hakkıdır. Çünkü, barut hakkı fazla oldukça basınç artacağından, nişan hattı bozulabilir.

60 mm Havan ile Atışın Yapılması

1. Atış yapılacak mevzii tespit edilir. Dip tablasının konacağı yer, orta sertlikte olmalı, dip tablasına zarar verebilecek şekilde taşlık veya çok sert zemin olmamalıdır.
2. Atış esnasında havanın kaymaması için, dip tablası koyulacak yer, havan dip tablası kazma gibi kullanılarak, hafifçe kazılıp çukurlaştırılır.
3. Mevziinin durumuna ve önündeki sütreye göre nişan vaziyeti alınır.
4. Hedefe olan mesafe tahmin edilir.
5. Grafik Atış Cetvelinden, tespit edilen hedefin mesafesi için gerekli olan barut hakkı miktarı ve yükseliş açısını tespit edilir.
6. Havan alınarak, nişan aleti; grafik atış cetvelinden okunan açıya bağlanır ve namlu el tutamağı sağ el baş parmağı namlu üzerinde bulunan çizgi ve hedef istikametini sol el de nişan aletinin altından ve gövdeden sıkıca tutularak hedefe nişan alınır, bu esnada ruhlu da ortalanır. (Eğer bir sütre gerisinden atış yapılıyorsa, diğer bir personel tarafından başüstü açıklığı kontrol edilir). Mermi alınır ve barut hakları ayarlanır.
7. Nişanın hazır olmasından sonra nişancı yardımcısı tapa emniyet teli çıkarır ve mermiyi namlu ucuna yerleştirir ve “ateş” komutunu bekler.
8. Nişan hattı bozulmamışsa mermi namlu içine bırakılır ve sağ el namlu üzerinden ancak namluya dokunmayacak şekilde süratle aşağıya doğru kaydırılır.
9. Merminin düştüğü yer gözetlenir.

Tutuklukları ve Tutukluk Halinde Hareket Tarzı

Merminin ateş almaması, merminin iğneye çarptığı fakat merminin faaliyete geçmeyerek namlu içinde kaldığı durumdur. Ayrıca nadiren iğneye çarpmadan önce mermi namluda sıkışır kalır.

1. Böyle durumda nişancı namlunun pozisyonunu bozmadan sağ eli ile müteaddit defalar namlunun dip kısmına doğru vurur. Böylece namlu içinin kirli veya mermi sevk çemberinin paslı olması nedeniyle merminin namlu içinde sıkışıp kalması söz konusu ise sıkışmış olan mermi namlu içinde kayarak ateşlenir ve atışa devam edilir.
2. Eğer namluya vurulmasına rağmen mermi ateş almamışsa sevk barutunun geç yanmasından dolayı meydana gelebilecek herhangi bir kazaya sebebiyet vermemek için 1 dk. beklenir.
3. Bu bekleme sonunda nişancı namlu sıcaklığını kontrol eder. Namlu soğumamışsa soğuyuncaya kadar nişancı namlunun pozisyonunu değiştirmeden bekler.
4. Namlu soğuksa veya soğumuşsa nişancı namlunun durumunu bozmadan ayağa kalkar. Sağ eli ile namlunun dip kısmından sol eli ile namlunun ucuna yakın bir kısmından tutarak namluyu yere paralel duruma getirir. Bu esnada namlunun ucu hedef istikametini göstermelidir. Namlu tam yatay duruma getirildikten sonra, nişancı yardımcısı sağ elini, baş ve işaret parmağını yuvarlak yaparak namlunun ucuna koyar. Mermi çıkarken, tapası baş ve işaret parmağının meydana getirdiği yuvarlak boşluğa denk gelmelidir. Daha sonra nişancı namlunun dibini yavaş yavaş yukarı kaldırmaya başlar, mermi namlu içinde ileriye akıp gelinceye kadar namlu dibini kaldırmaya devam eder. Ancak namlunun önünde ve arkasında hiç kimse bulunmaz.

Mermiler hassas tapalı olduğundan, mermi namludan çıkarılırken elimize çarpmamasına dikkat etmeliyiz. Bu nedenle, tapası baş ve işaret parmağının meydana getirdiği yuvarlak boşluğa denk gelmelidir.

5. Böylece namlu ağzına gelen mermi çekilerek namludan çıkarılır ve ilk iş olarak merminin emniyet teli takılır.
6. Namluda kalan mermiyi çıkarmak için yatay duruma getirilen namlu bir daha dik duruma getirilmemelidir. Çünkü içerisinde kalan mermi aşağıya kayıp iğneye vurup ateş alabilir ve kontrolsüz durumda bulunan namlu ve mermi çevrede bulunan personele zarar verebilir.

Kapsüle bakılarak iğnenin kapsüle değip değmediği anlaşılır. Eğer iğne kapsüle çarpmışsa, kapsülün bozuk olduğu anlaşılır ve varsa kapsülü değiştirilerek atış yapılabilir.

Eğer kapsül zedelenmemiş ise, nişancı namlu dibini iyice yukarıya kaldırarak, namlu içinde bir şey varsa yere düşmesini sağlar ve atışa devam edilir.

Eğer mermi tekrar ateş almaz ise tutukluk sebebinin iğneden olduğu anlaşılır. Bu durumda iğne sökülür ve yenisi takılır.

Mermilerin Ateş Almama Sebepleri

1. Sevk fişeğinin hatalı olması,
2. İğnenin hatalı veya gevşemiş olması,
3. İğnenin kirli veya etrafının barut artığı ile dolmuş olması,
4. Namlu içinin kirli olması,
5. Namlu içinde fazla miktarda yağ ve su bulunması,
6. Sevk fişeğinin; dümendeki fişek yatağına iyice oturmamış olması,
7. Dümen kanatlarının eğrilmiş olması,
8. Mermi üzerinde yabancı maddeler veya fazla miktarda boya mevcut olması.

Sökülüp Takılması

1. Taşıma kayışı çıkarılır.
2. Namluyu dip tablasından ayırmak için, dip tablasına gevşeyinceye kadar tahta çekiçle hafif olarak darbeli şekilde vurulur. Gevşedikten sonra dip tablası saat yelkovanı tersi istikametinde döndürülerek çıkarılır.
3. Ateşleme iğnesini değiştirmek veya çıkartıp temizlemek için muhteviyat dahilindeki tornavida kullanılır. Ateşleme iğnesini tespit eden üç adet vida sökülmek suretiyle yerinden çıkarılır. Eğer iğne sıkışmış ise tahta çekiçle hafif darbeler vurmak suretiyle gevşemesi sağlanır, sonra kolayca sökülür.
4. Kelebek somunu gevşetmek suretiyle nişan aleti ve el tutamağı çıkartılır.

Takılması

1. Önce ateşleme iğnesi yerine takılır ve vidaları sıkılır. Vidalar sıkılmadan önce iğne uzunluğu, “İğne ölçme mastarından” istifade edilerek ayarlanır.
2. Ateşleme iğnesi takılmış olan dip tablası (Döşeme) saat yelkovanı istikametinde döndürülmek suretiyle namluya takılır. Dip tablası namluya takıldıktan sonra el ile sıkılabildiği kadar sıkılmalı, sıkmak için başka bir teçhizat kullanılmamalıdır.
3. Nişan aleti ve el tutamağı namlu ucundan (20) cm. geride bulunan yerine yerleştirilir.
4. Kelebek somunu sıkıştırılır.
5. Askı kayışı takılır.

Namluyu dip tablasından ayırmak için, dip tablasına gevşeyinceye kadar tahta çekiçle hafif olarak darbeli şekilde vurulmalıdır. Kesinlikle sert, metal çekiçlerle vurulmamalıdır.